Mijn dochters van 17 hebben na hun eindexamen besloten dat het te vroeg is voor de gang naar de universiteit en dat een jaartje in het buitenland een betere optie is.

Tot zover de eensgezindheid van de tweeling. Suzanne kiest ervoor een jaar Italiaans te gaan studeren in Rome. De droom van Annelin is een jaar vrijwilligerswerk te doen in Cambodja. Het is grappig te zien hoe zij tijdens hun jaar in het buitenland onvermoede kennis opdoen. Als een soort van bijvangst, zeg maar.

Zoals het schone spel van onderhandelen. Suzanne zet de marktkooplui in Rome op 2-0 achterstand als blijkt dat dit blondje vloeiend Italiaans spreekt. Een stralende lach helpt vervolgens om dat leuke jurkje, die mooie schoenen of die vette tas te krijgen voor exact het bedrag dat zij er voor over heeft.

Annelin gebruikt in Cambodja de tuktuk-drivers als lesmateriaal.

‘Tuktuk Miss?’

‘Yeah, I want to go to Riverside.’

‘Yes, I know Riverside.’

‘How much?’

‘4 dollars.’

‘Do you think I’m crazy? One fifty.’

‘O Miss, I no can do one fifty. Three dollars?’

‘One fifty, I always pay one fifty and there are a lot of other drivers over there.’

‘Only the gas will cost one fifty!’

‘No way. The price at the gas station is 5000 riel and you buy it even cheaper.’

‘OK, get in.’

De driver is duidelijk niet tevreden. Onderweg draait hij zich voortdurend om en roept iets naar ons. Naar Annelin, dat ze wel erg hardvochtig is (denk ik). Of naar mij, of ik dat mens niet tot bezinning kan brengen (voel ik).

Bij elk stoplicht krijgen we een lading verwijten over ons heen. Als de driver voor de zoveelste keer probeert nog een half dollartje extra te sprokkelen, is Annelin het zat. Vanaf de achterbank bijt ze hem toe: ‘And now drive, or we don’t pay at all.’

Bij het afrekenen neemt hij glunderend zijn anderhalve dollar in ontvangst en vraagt hoopvol of hij op ons kan wachten. De zekerheid aan nog eens anderhalve dollar is het waard twee, drie uur te blijven hangen in de buurt van ons restaurant.

We slaan het aanbod vriendelijk af. In de toeristenwijk van Phnom Penh wemelt het van de tuktuks – daarbuiten trouwens ook. Er zijn er altijd genoeg te vinden die je voor de gewenste prijs snel naar huis te brengen.

Maken we misbruik van het te grote aanbod en de te kleine vraag? Nee hoor, die tuktuk-drivers komen best aan hun trekken. Er zijn heel wat mensen die het stukken minder hebben. Zoals de vrouwen die met een waag op hun schouder over straat zeulen om zelfgemaakte soep aan de man te brengen. Of de verkoopsters van vers gesneden mango’s en ananassen.

Helemaal onderaan in de pikorde staan de mensen – alweer meestal vrouwen – die met een karretje de straten afschuimen op zoek naar plastic flesjes, blikjes en karton. Ze graaien vuilbakken leek en scheuren de plastic zakken open die toch al niet zo netjes langs de kant van de weg waren gemikt. De buit van een dag brengen ze tegen een minieme vergoeding naar de ophaalplaatsen in de stad. Tegen betaling helpen ze een van de belangrijkste doelstellingen van het stadsbestuur (Clean City) dichterbij te brengen. Voor zover het tenminste lukt de puinhoop die ze achterlaten weer door iemand anders te laten opruimen.

Voor westerse toeristen is Cambodja spotgoedkoop. In restaurants kun je voor een handvol dollars genieten van een rijk maal. De prachtigste zijden producten tik je voor een schijntje op de kop. En voor een prima hotelkamer betaal je een bedrag waar je in Nederland zelfs geen ontbijt voor krijgt.

Toch moet je op je tellen passen. Cambodjanen proberen je met een vriendelijke glimlach op het gezicht meer te laten betalen dan nodig. Terwijl een local echt niet meer dan 500 riel (12,5 dollarcent) betaalt voor een gekoeld flesje water, horen toeristen de bekende echo ‘one dollar’ als ze vragen hoeveel het kost.

Annelin weet na een half jaar in Phnom Penh dat je bikkelhard moet zijn op die momenten. ‘Als al die toeristen te veel betalen voor tuktuks en de dingen die ze kopen, gaan ze denken dat het normaal is en betaalt straks iedereen te veel. Ook de mensen die het niet kunnen betalen.’

Dat is de andere kant van het verhaal. Toeristen die te makkelijk wapperen met hun dollars verzieken de lokale markt. En dus moet je maar lekker genieten van die voetmassage voor 2 dollar en zonder enige schroom naar de volgende tuktuk driver stappen als de eerste met stoom uit de oren blijft beweren dat het echt niet voor 50 cent minder kan.