De gemiddelde leeftijd van de Cambodjaanse bevolking was in 2011 ongeveer 22 jaar. Ter vergelijking: een gemiddelde Nederlander is 39.

Pol Pot heeft hoogstpersoonlijk een bijdrage geleverd aan dit gemiddelde, door een hele leeftijdsgroep weg te vagen. Maar het cijfer tekent ook waar nu de veerkracht zit van de Cambodjanen. Het zijn de jongeren die met ongekende, ontembare energie de handen uit de mouwen steken om hun land welvarend te maken en hun families gelukkig.

De babyboom van ná de massamoorden door de Rode Khmer gaat maar door. Er wordt getrouwd bij het leven in dit land. Je kunt geen wijk of afgelegen gehucht in rijden, of er is wel ergens een grote feesttent opgebouwd waar, al naar gelang het geloof van de families, twee of drie dagen aan religieuze tradities wordt afgewerkt. En er wordt gegeten en gedanst.

De tenten zijn onwaarschijnlijk rijk versierd, met verse bloemen en een keur aan zijde in tinten roze, geel en paars die wij al snel vinden vloeken. Verwar de bruiloft niet met de begrafenis. Dezelfde tenten, dezelfde kleuren, maar met hier en daar een zwart/wit lint. ‘Same same, but different.’ Alles in dit land kan worden gevangen in de stopwoordjes die zelfs kinderen al leren gebruiken tegen toeristen.

Vooral als het op trouwen aankomt kan het de Cambodjanen niet bont genoeg zijn. En niet luid genoeg. Zonder zich ook maar iets aan te trekken van de buurt (ook niet als daar, och arme, jouw guesthouse of luxe hotel staat) schalt vanaf zonsopkomst tot in de kleine uurtjes KNALHARDE muziek uit de luidsprekers, alleen af en toe onderbroken door gezang van de voorganger of een ellenlange toespraak (die ook zo luid wordt versterkt, dat de speakers het onmogelijk meer dan een paar huwelijken volhouden).

Niet alleen in de stad is het prijs. Tijdens een rondrit langs de vele bezienswaardigheden rondom Battambang zagen we de tenten (en de muziek) tot in de kleinste dorpen opduiken. Extrapoleren is altijd gevaarlijk, maar dagelijks moeten er honderden huwelijken worden gesloten in het land.

Het effect wordt negen maanden later zichtbaar. Mooie baby’s met diepbruine ogen, die bijna meteen de glimlach van hun ouders lijken te hebben geërfd. Hier groeit de generatie die dit land weer groot gaat maken. Misschien niet zo groot als vroeger, in de periode voor de Thai en de Vietnamezen belangrijke provincies van het grote Indochina confisqueerden. Maar als het aan de jonge Cambodjanen ligt minstens zo welvarend als toen. Zij willen meer, en ze willen het nu.

De jongeren zijn bereid hard te werken. Ze weten dat het de enige manier is om vooruit te komen. En Engels leren, want met Khmer alleen kom je niet ver in een land waar de lokale riel niet voor niets bijna overal is vervangen door de dollar. Het meeste geld wordt verdiend aan de toeristen, dus hun taal moet je spreken.

Dat zul je als toerist tot vervelens toe moeten ervaren.

‘How are you Sir? What is Your name? Where do you come from? You want guide Sir? Can I bring Your luggage to the top Sir, you are so Old!’

je kunt geen stap in de buurt zetten van iets wat ook maar een beetje als een bezienswaardigheid wordt beschouwd – of het nu een rijk versierde tempel is in de stad, of een grot in The middle of nowhere – de kinderen uit de buurt bespringen je bijna en bieden je hun hulp.

Sla ze niet van je lijf – ze bijten niet. De kinderen zijn stuk voor stuk aardig, grappig en behulpzaam. O ja, ze willen straks een paar riel of een dollar aan je verdienen, maar nog liever gebruiken ze jou als proefkonijn, om te testen hoe het staat met hun kennis van het Engels (of Duits, of Frans, Japans, Chinees, Koreaans, of desnoods Nederlands: ‘Het ies hier heel mooi!’

Meestal is het kindervertier, met een mooi randje. In de tijd die je met die snuiters doorbrengt, leren ze vermoedelijk meer dan tijdens de Engelse les die wordt gegeven op hun Khmer schooltjes. In ieder geval de uitspraak gaat met sprongen vooruit. Ook het fooitje dat je geeft aan het einde van de rit wordt meestal meteen in de ontwikkeling van het dorp gepompt. Met jouw geld tussen hun vingers snellen ze naar het eerste de beste stalletje om een koel zakje drinken, wat smerig zoet suikkerrietsap of zelfs een ijsje te kopen.

Mijn moeder staat wel elke nacht om 3 uur op om lunch voor me te koken

Zelfs echte studenten maken graag gebruik van de hulp van toeristen. Zoals de student Engels die zijn dagen slijt op de bovenste verdieping van East Mebon Temple in de buurt van Angkor. Elke ochtend bij zonsopkomst, als de eerste toeristen hun lenzen aanleggen om de drie miljoenste ‘unieke’ opname te maken van de zon die in de mooiste tinten oranje omhoog kruipt achter de tempels, beklimt hij de honderden trede naar zijn hemels vertrek. Vangt toeristen op die de gang naar boven hebben gemaakt, int de dollars die ze kunnen betalen voor een wierrookoffer aan Buddha en oefent zijn Engels met vrijwillig gidswerk. Als het park sluit om 17 uur, mag hij weer naar beneden.

Het is de baan waarmee hij het geld verdient om zijn privéleraar te betalen. Die kost hem $ 10 per week. Met zijn werk verdient hij $ 20 per maand, dus zijn boekhouding is lang niet sluitend.

‘Wat ik per maand krijg, is hetzelfde bedrag wat een toerist betaalt voor een kaartje voor één dag. Ik krijg geen geld voor lunch. Ik ben de zoon van arme rijstboeren op het platteland. Mijn ouders kunnen niet betalen voor mijn studie. Mijn moeder staat wel elke nacht om 3 uur op om lunch voor me te koken. Wat rijst, groente, vlees. Dat eet ik om 9 uur op. Daarna krijg ik niets meer, tot ik om vijf uur naar beneden mag. Het is een moeilijk leven, maar ik moet het doen als ik van betekenis wil zijn voor mijn land en mijn familie. Is mijn Engels goed? Dank u wel meneer. Good luck to you and Your loved ones!’