Op de groeipijnen kun je wachten. Het verkeer in een stad als Phnom Penh is nu al gezellig chaotisch. Fietsen, brommers, motoren, tuktuks, fietstaxi’s en minibusjes krioelen door elkaar. Busjes met zoveel bagage erin, eraan en erop dat het een wonder is dat de bestuurder er ook nog 23 passagiers in heeft weten te persen.
O ja, er rijden ook nog wat auto’s. Toyota Camry’s voor de gewone rijken en de meest patserige SUV’s – bij voorkeur Lexus – voor De Nieuwe Rijken. Zij die het gemaakt hebben en het zo breed kunnen laten hangen als al die miljoenen jonge Cambodjanen graag zouden willen.
Wie zijn leven liefheeft, kruipt hier niet zelf achter het stuur van wat voor ding met wielen dan ook. De regels worden hier, laten we zeggen, nogal ruim uitgelegd. Tuktuks hebben, nee: nemen altijd voorrang. De drivers houden graag de vaart erin, want hun karretjes zijn sowieso al te zwaar om te worden getrokken door de kleine moto’s die ervoor hangen. Daarom hebben alle drivers ook een jerrycan met koud water achterop staan, waarvan een klein slangetje naar het steevast oververhitte motorblok loopt. Zonder dit koele infuus komt geen tuktuk ver, zeker niet met een vracht van vijftien schoolkinderen, of Hollanders die zich uit kostenoverwegingen negen man sterk op de tweepersoons bankjes hebben gehesen.
Ook de losse moto’s worden heel efficiënt benut. Drie, vier, vijf mensen passen er best op. Hele gezinnen op één Honda’tje, kinderen tussenin, voorop, of een slapende baby slap over de arm van vader, moeder, broer of zus. Ze weten niet beter. De meesten hebben hun eerste motoritje vermoedelijk gemaakt op de dag dat ze werden geboren. In de armen van mamma van het ziekenhuis naar huis. Wild krioelen al die vervoermiddelen door elkaar heen in de stad. Bij stoplichten ontstaan geweldige opstoppingen, dus wie haast heeft trekt zich van rood licht niet veel aan. Dat leidt af en toe tot gruwelijke ongelukken, maar de grote plassen bloed zijn niet afschrikwekkend genoeg om andere waaghalzen tot inkeer te brengen.
Zo’n moto lijkt het ideale vervoermiddel in deze mierenhoop, waar openbaar vervoer niet bestaat. Ergens in Phnom Penh staat nog een roestige stoomloc op het station, als herinnering aan de tijd dat de spoorlijn naar Battambang nog duizenden mensen per dag vervoerde. Ook hier heeft de Rode Khmer efficiënt een einde aan gemaakt. Nu wordt een deel van het spoor alleen nog gebruikt voor een bamboetreintje, een toeristische attractie bij Battambang die nog het meeste weg heeft van een zeven kilometer lange achtbaan.
De regering van Cambodja begrijpt dat er iets moet gebeuren om een echt verkeersinfarct te voorkomen. Als zelfs maar één op de tien moto’s zou worden vervangen door een auto, is er in het verkeer van Phnom Penh al geen doorkomen meer aan. En één ding is zeker: iedereen wil wel een auto.
Onderzoek heeft de verwachtingen wel flink getemperd. Er is geen enkele infrastructuur voor openbaar vervoer en het geld om erin te investeren ontbreekt al helemaal. De bittere conclusie van de buitenlandse deskundigen: op zijn vroegst in 2035 kan de hoofdstad een vorm van openbaar vervoer hebben. Maar met de hunkering naar groei die glinstert in de ogen van de Cambodjanen, is het verkeer tegen die tijd al volledig vastgelopen.
